'Eχω μια αδερφή κουκλίτσα αληθινή....την λένε Βορειο Ήπειρο την αγαπώ πολύ...

Το κείμενο αυτό, είναι αφιερωμένο στον βασανισμένο Ελληνισμό της Β.Ηπείρου

Έχω μια αδερφή,

κουκλίτσα αληθινή,

την λένε Βορειο Ήπειρο,

την αγαπώ πολύ.

Κουκλίτσα αληθινή,

της κλέψαν την φωνή,

την πήρανε αιχμάλωτη

οι άτιμοι οι εχθροί.

Στο βάθος μακρυά, 

προβάλει η Κορυτσά,

τη βλέπω και ραγίζεται η δόλια μου η καρδιά.

Και τώρα που μπορώ το όπλο να κρατώ

και ανήκω εις τον ένδοξο ελληνικό στρατό,

θα τρέξω μιαν αυγή,

χωρίς διαταγή,

για να αγγαλιάσω δυνατά την όμορφη αδερφή.

Β.Ἠπειρος γη Ελληνική …

Η ιστορία της βόρειας Ηπείρου είναι η ιστορία ολόκληρης της Ηπείρου – η ιστορία του Ελληνισμού. Μέχρι και την επισημοποίηση της διχοτόμησής της – 1913 – η Ήπειρος λειτουργούσε και δρούσε ενιαία. Όπως ενιαία ήταν και η γεωγραφία της περιοχής (επίνειο των Ιωαννίνων ήταν οι Άγιοι Σαράντα), ο πολιτισμός (το γνωστό Ηπειρώτικο κλαρίνο), η παιδεία (ελληνική), ο πληθυσμός κ.λ.π.

ΑΡΧΑΙΑ ΗΠΕΙΡΟΣ

Οι αρχαίοι μας πρόγονοι θεωρούσαν πως η Ήπειρος άρχιζε από τον Αμβρακικό κόλπο και τελείωνε στον μυχό του κόλπου του Αυλώνα στην πόλη του Ωρικού (“Αρχά Ελλάδος από Ωρικίας”, Πολύβιος). Βέβαια υπάρχει και κάποια άλλη εκδοχή που θεωρεί πως η Ήπειρος ορίζεται βορειότερα, από τον Γεννούσο ποταμό (“Ταύτην δε την οδόν Εγνατίαν (…) εν δεξιά μεν εστί τα Ηπειρωτικά έθνη”,
Στράβων)..
Από τους αρχαίους Ηπειρώτες τρία ήταν τα φύλα που διακρίθηκαν: οι Θεσπρωτοί, οι Μολοσσοί και οι Χάονες. Οι τελευταίοι κατοικούσαν στην σημερινή β. Ήπειρο.

Σπουδαίες πόλεις των αρχαίων Ηπειρωτών υπήρξαν ο Ωρικός, η Χιμέρα, ο Ογχησμός, ο Βουθρωτός, η Φοινίκη, η Αντιγόνεια, κ.ά. Σημαντική χρονιά ήταν το 375 π.Χ. όταν οι Ηπειρώτες κατάφεραν υπό την καθοδήγηση του βασιλιά των Μολοσσών Αλκέτα να συνασπισθούν στη “Συμμαχία των Ηπειρωτών”. Στη συνέχεια η Ήπειρος περνά μια ένδοξη περίοδο όταν βασιλιάς της γίνεται ο περίφημος Πύρρος με τις εκστρατείες του υπέρ των Ιταλιωτών συνελλήνων.

ΡΩΜΑΪΚΗ – ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Το 167 π.Χ. οι Ρωμαίοι εκδικούνται τον Πύρρο καταστρέφοντας την Ήπειρο που πολέμησε εναντίον τους συμμαχώντας με τους Μακεδόνες. Ο Αιμίλιος Παύλος πραγματοποίησε μια γενοκτονία που στοίχισε την ελευθερία σε 150.000 Ηπειρώτες και κατέστρεψε 70 πόλεις.

Κατά την περίοδο που η Βυζαντινή Αυτοκρατορία βρισκόταν σε κίνδυνο η Ήπειρος αποτέλεσε μαζί με το κράτος της Νίκαιας τις μόνες ελεύθερες Ελληνικές περιοχές. Όταν η Κωνσταντινούπολη αλώθηκε από τους “Σταυροφόρους” οι Άγγελοι Κομνηνοί ίδρυσαν εδώ ένα νέο ελληνικό κράτος, το Δεσποτάτο της Ηπείρου (από το Δυρράχιο έως την Ναύπακτο).

ΟΘΩΜΑΝΟΚΡΑΤΙΑ

Το 1430 παραδίδεται το κάστρο των Ιωαννίνων και αρχίζει η περίοδος της Οθωμανοκρατίας. Σε
μερικές περιοχές της Ηπείρου, όπως στη Χιμάρα, τα Ζαγόρια και το Σούλι οι Οσμανοί δεν πάτησαν το πόδι τους. Οι Χιμαριώτες πρώτοι αρχίζουν την ρήξη με το νέο δυνάστη υπό την ηγεσία του Κροκόδειλου Κλαδά. Συμμετέχουν στον αγώνα του “πρίγκιπα των Ηπειρωτών”, Γεωργίου Καστριώτη.
Κατά τα τέλη του 18ου αιώνα διδάσκει στην Ήπειρο ο πατρο-Κοσμάς. Μιλά στους σκλάβους για το “ποθούμενο” και τους αναπτερώνει το ηθικό. Συστήνει σχολεία για την συντήρηση των οποίων
διατίθενται εισοδήματα εκκλησιαστικών ιδρυμάτων και ιδιωτών.

Στην επανάσταση του 1821 οι Ηπειρώτες λαμβάνουν ενεργό μέρος

Οι Χιμαριώτες και Σουλιώτες αγωνιστές κατέβηκαν και πολέμησαν στην κυρίως Ελλάδα. Οι περισσότεροι από αυτούς αγωνίστηκαν στο κέντρο της επανάστασης. Επικεφαλής τους οι Μποτσαραίοι, οι αδελφοί Σπύρο και Ζάχο Μήλιοι κ.ά.. Ο εικοστός αιώνας έδειχνε πως άρχιζε με τους καλύτερους οιωνούς για τον αλύτρωτο Ελληνισμό. Παντού αναβρασμός και
αντάρτικα σώματα. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία έδειχνε να ψυχομαχά.

Όμως τα σχέδια της Ιταλίας και της Αυστροουγγαρίας ήταν διαφορετικά από τις επιθυμίες του Ηπειρωτικού λαού. Οι Αλβανοί, χωρίς να κάνουν κανέναν ένοπλο αγώνα και καμιά λαϊκή εξέγερση, διαπίστωσαν ξαφνικά πως απέκτησαν κράτος. Ήταν η εποχή που η μαμά – Οθωμανική αυτοκρατορία “αποσυρόταν” από την Ευρώπη και έπρεπε οι πιστοί της υπήκοοι να συνεχίσουν να παίζουν το ρόλο του προβοκάτορα της Χερσονήσου του Αίμου. Στις 5 Νοεμβρίου 1912 ο Χιμαριώτης αξιωματικός του Ελληνικού στρατού Σπύρος Σπυρομήλιος απελευθερώνει, με εντολή της κυβέρνησης του Ελευθέριου Βενιζέλου, την ιδιαίτερη πατρίδα του. Οι Ιταλοί σπρώχνουν στις 18 Νοεμβρίου 1912 τον Ισμαήλ
Κεμάλ – Βλώρα, να κηρύξει στον Αυλώνα την ανεξαρτησία της Αλβανίας..

Ο Ελληνικός στρατός απελευθέρωσε κατά τη διάρκεια του 1913 όλη την Ήπειρο. Η κυβέρνηση του μεγάλου Κρητικού, χάραξε την οροθετική γραμμή σύμφωνα με τα πολιτικοστρατιωτικά συμφέροντα της χώρας, την εθνολογική σύσταση του πληθυσμού και τα ιστορικά στοιχεία. Η γραμμή αυτή άρχιζε από τον Λογαρά της Χιμάρας στα δυτικά και έφτανε ως και την Κορυτσά στα ανατολικά..

Το 1914 η Ελλάδα εκβιαζόμενη, αποχωρεί από το βόρειο τμήμα της Ηπείρου.

Οι Ηπειρώτες επαναστατούν και υπερασπίζονται τις απειλούμενες περιοχές. Κηρύττουν την Αυτονομία και έρχονται σε σύγκρουση με τις Αλβανικές δυνάμεις. Ο Ελληνικός στρατός δεν αργεί και
επιστρέφει με εντολή των Μεγάλων Δυνάμεων. Η πολυπόθητη Ένωση μοιάζει να είναι γεγονός μετά τη συμμετοχή των βορείων Ηπειρωτών στη βουλή του 1915.

Κατά την διάρκεια του Α’ παγκόσμιου πολέμου ο εθνικός διχασμός έβλαψε και τη συνοχή της
Ηπείρου. Οι πιστές στην κυβέρνηση των Αθηνών στρατιωτικές μονάδες εγκατέλειψαν σημαντικά κομμάτια της Ηπείρου στους Ιταλούς (1916 – 1920). Το Ηπειρωτικό ζήτημα φαίνεται προς στιγμή να βρίσκει τη λύση του το 1919 με την υπογραφή του συμφώνου Τιτόνι – Βενιζέλου, όταν η Ιταλία αναγνωρίζει τα δίκαια της Ελλάδας νότια του Αυλώνα.

Η νέα κατάσταση στην Ελλάδα δεν ευνοεί την προσάρτηση του βόρειου μέρους της Ηπείρου. Η Αλβανία γίνεται δεκτή από την Κοινωνία των Εθνών και υπογράφει δήλωση σεβασμού των μειονοτήτων (1921). Μετά την κατάρρευση του Μικρασιατικού Μετώπου και στην περίφημη δίκη των Έξι, το κατηγορητήριο στην δεύτερη
παράγραφο αφορά την Β. Ήπειρο. Κατά τα χρόνια που ακολούθησαν δύο ήταν οι ηγέτες που άφησαν τα αχνάρια τους στην Αλβανία, ο Φαν Νόλη και ο Αχμέτ Ζώγου.

Ο πρώτος προσπάθησε να περιορίσει τον Ελληνισμό μέσω της αλβανοποίησης της Ορθόδοξης Εκκλησίας και ο δεύτερος μέσω της αλβανοποίησης της Ελληνικής Εκπαίδευσης. Και οι δύο
κατάφεραν ισχυρά πλήγματα από τα οποία δεν έχει συνέλθει ο Ηπειρωτισμός μέχρι σήμερα. Βέβαια, εκείνη την εποχή επιτεύχθηκε και μια σημαντική νίκη που αφορούσε το δικαίωμα να διδάσκονται στην μητρική τους γλώσσα τα χωριά εκείνα που αναγνωρίζονται ως ελληνικά από τα Τίρανα (απόφαση δικαστηρίου της Χάγης)..

Κατά τη διάρκεια του Ελληνο – Ιταλικού πολέμου του 1940, η βόρεια Ήπειρος απελευθερώθηκε για τρίτη φορά μα δεν έγινε καμία προσπάθεια ενσωμάτωσης… Μετά την κατάκτηση της Ελλάδας από τους Γερμανούς, οι Αλβανοί δεν άργησαν να υψώσουν τη σημαία τους σε εδάφη της νότιας Ηπείρου (Φιλιάτες) και να ντυθούν με γερμανικές στολές. Κατά την κατοχή οι βόρειοι Ηπειρώτες δρουν από κοινού με τον υπόλοιπο Ελληνισμό για την αποτίναξη του ζυγού. Εντάσσονται σε ελλαδικές οργανώσεις ή καταφεύγουν στη Μέση Ανατολή. Πολλοί οργανώνονται στις ίδιες τις περιοχές τους μα με πρόσχημα τη χορήγηση Αυτοδιάθεσης μετά το τέλος του πολέμου παγιδεύονται στην ομάδα ενός νέου τύραννου με το όνομα Ενβέρ Χότζα.

Μεταπολεμικά, η Ελλάδα προσπάθησε να της αποδοθεί η β. Ήπειρος μα τελικά το ζήτημα
παραπέμφθηκε στο Συμβούλιο των Τεσσάρων Συμμάχων όπου μπορεί να συζητηθεί μετά τη λύση του Αυστριακού(1950) και του Γερμανικού ζητήματος (1990)..

Με ηγέτη τον Χότζα αρχίζει και η εποχή ενός περισσότερο συστηματικού εξαλβανισμού.

Οι ηγέτες των Ηπειρωτών – ανεξαρτήτως πολιτικής τοποθέτησης – εξοντώνονται. Αρχίζουν οι
εκτελέσεις, οι μαζικές εκτοπίσεις, οι εξορίες, οι φυλακίσεις και το κυριότερο η ώθηση των ανθρώπων να κατασκοπεύουν ο ένας τον άλλο με συνέπεια να σπάσουν οι συγγενικοί και φιλικοί δεσμοί.

Η Αλβανία συνεχίζει να επιζεί στο παγκόσμιο περιθώριο πραγματοποιώντας ακροβατισμούς και αλλ άζοντας πατρώνους. Γιουγκοσλάβοι, Σοβιετικοί, Κινέζοι… Η εποχή αλλάζει και το τέλος των συρματοπλεγμάτων δεν αφορά τα μυαλά των κρατούντων. Ύστερα από το 1991 η Αλβανία γίνεται το αγαπημένο παιδί των Αμερικάνων και μια επίφαση δημοκρατίας χαρακτηρίζει τις μεταπολιτευτικές κυβερνήσεις.

Ο Ελληνισμός εξακολουθεί να μην αναγνωρίζεται πέρα από 99 χωριά και να παραμένουν χωρίς κανένα δικαίωμα χιλιάδες Ελλήνων που ζουν στις περιοχές της Χιμάρας, της Πρεμετής, της Κορυτσάς κ.λ.π.

Κοκαβέση Ελεονώρα – Ελένη